गर्भावस्था हा प्रत्येक स्त्रीच्या आयुष्यातील सर्वात सुंदर आणि महत्वाचा काळ मानला जातो. या काळात आईच्या शरीरात अनेक शारीरिक, मानसिक आणि हार्मोनल बदल घडतात. हे बदल कधी कधी अस्वस्थता किंवा त्रासदायक समस्या निर्माण करू शकतात. परंतु योग्य माहिती, काळजी आणि तज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यास या समस्या सहज टाळता किंवा नियंत्रित करता येतात.
1. मळमळ आणि उलट्या (Morning Sickness)
गर्भावस्थेच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात 70-80% महिलांना मळमळ व उलट्या होतात. विशेषतः सकाळी हे लक्षण जास्त दिसून येते.
उपाय:
- लहान लहान आहार घ्या, एकदम जास्त खाऊ नका.
- तेलकट व मसालेदार पदार्थ टाळा.
- आलं, लिंबू यांचा आहारात वापर करा.
- पाण्याचे सेवन पुरेसे ठेवा.
2. थकवा आणि अशक्तपणा
शरीरातील हार्मोनल बदलांमुळे थकवा आणि कमजोरी जाणवते.
उपाय:
- योग्य झोप घ्या (किमान 7-8 तास).
- आयर्न व फॉलिक ऍसिड सप्लिमेंट्स घ्या (डॉक्टरांच्या सल्ल्याने).
- हलका व्यायाम किंवा चालणे करा.
3. पाठदुखी व कमरेचा त्रास
वाढत्या गर्भामुळे पाठीवर ताण येतो व वेदना जाणवतात.
उपाय:
- योग्य पोस्चर ठेवा.
- लांब वेळ उभे राहणे टाळा.
- प्रेग्नन्सी बेल्ट किंवा सपोर्ट वापरा.
- हलकी स्ट्रेचिंग एक्सरसाईज करा.
4.अॅसिडिटी व गॅसची समस्या
हार्मोनल बदलांमुळे पचनसंस्था मंदावते आणि त्यामुळे अॅसिडिटी व गॅस होतो.
उपाय:
- थोड्या थोड्या वेळाने खा.
- मसालेदार, तळलेले पदार्थ कमी करा.
- झोपताना डोक्याला थोडे उंच करून झोपा.
5. पायात गोळे येणे (Leg Cramps)
विशेषतः रात्री पायात गोळे येणे ही गर्भावस्थेतील सामान्य समस्या आहे.
उपाय:
- कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियमयुक्त आहार घ्या.
- गरम पाण्याने पायांना सेंक द्या.
- नियमित स्ट्रेचिंग करा.
6. बद्धकोष्ठता (Constipation)
आहारातील फायबर कमी असल्यास आणि पचनक्रियेत बदल झाल्यास बद्धकोष्ठता होते.
उपाय:
- फळे, भाज्या आणि सलाड खा.
- भरपूर पाणी प्या.
- डॉक्टरांच्या सल्ल्याने सौम्य रेचक औषधांचा वापर करा.
7. सूज येणे (Swelling / Edema)
पाय, हात किंवा चेहऱ्यावर सूज येणे ही गर्भावस्थेतील सर्वसाधारण समस्या आहे.
उपाय:
- जास्त वेळ पाय खाली सोडून बसू नका.
- पाय उंचावर ठेवून विश्रांती घ्या.
- मीठाचे सेवन नियंत्रित करा.
- अचानक जास्त सूज आल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
8. मानसिक तणाव व चिंता
गर्भावस्थेत हार्मोनल बदलांमुळे मानसिक अस्थिरता, चिडचिड किंवा तणाव येऊ शकतो.
उपाय:
- ध्यान, योगा किंवा रिलॅक्सेशन तंत्रांचा वापर करा.
- कुटुंबीयांशी सकारात्मक संवाद ठेवा.
- आवश्यक असल्यास काउन्सेलिंग घ्या.
